Karma
Corne van Nijhuis
De scheppende kracht of het eeuwige zijn,
dat de oorzaak is van de geboorte van elk wezen,
wordt karma genoemd.
(Bhagavad-Gita 8.3)
Karma
Karma is een complex concept dat in vele oosterse filosofische stromingen voorkomt, maar dat daarbij door iedere stroming op een gevarieerde wijze wordt gedefinieerd. Er is niet één universele definitie. Desalniettemin heeft het in al die benaderingen nagenoeg altijd 3 overeenkomstige componenten: oorzakelijkheid, ethisch karakter en wedergeboorte. Onderstaand geef ik je “mijn” definitie van wat ik noem “het principe van karma”.
Het principe van karma is een fundamenteel concept in de Vedisch filosofie en de daarop gebaseerde (Oosterse) spirituele stromingen zoals Hindoeïsme, Boeddhisme en Jainisme. Dit principe vormt een ethisch basiskader voor het handelen van de mens. Het is een principe op spiritueel niveau. Een principe van de verbondenheid tussen oorzaak en gevolg of anders gezegd, tussen ons handelen( actie) en het effect (reactie) daarvan. Iedere menselijke handeling leidt volgens dit principe tot een effect op spiritueel niveau of wel tot een metafysisch residu of nog anders gezegd, een energetische afdruk die achterblijft bij degene die handelde. Een oorzaak kan in dit perspectief worden gezien als ‘zaad dat zal ontkiemen’ en wat de resultaten laat manifesteren die er in besloten liggen.
Al hetgeen dat door de wil uit het bewustzijn van een mens voortkomt, dus iedere gedachte en iedere handeling, heeft een intentie (goed/neutraal/slecht) en brengt overeenkomstige karmische effecten teweeg. Een handeling is dus al dan niet in harmonie met de ‘wetten van het leven’ en volgt de energetische werking van de kosmos. Deze metafysische effecten als gevolg van goed of slecht handelen, vormen samen als het ware een karmische balans. Een ethisch ‘slechte’ handeling leidt tot opbouw van een karmische schuld bij degene die handelde. Een ethisch ‘goede’ actie leidt tot een ‘energetisch compensatie’ van de opgebouwde karmische schuld bij degene die handelde. Ook het bewust nalaten van handelen zaait zaad in het bewustzijn als gevolg van de intentie en zal in de toekomst krachten aantrekken die zicht tegen je keren.
De karmische effecten, ofwel de energetische afdrukken, bouwen zich op in een ‘karmische balans’. Daarbij geldt dat ‘geproduceerd’ karma (door ‘slecht’ handelen) ten alle tijden blijft bestaan, maar er compenserend karma kan worden opgebouwd tot dat het geheel in evenwicht is (karma wordt dus niet ‘uitgewist’ door een ‘tegenovergestelde’ handeling).
Opgebouwd karma kent 4 verschijningen. Karma wat in het verleden is gezaaid en nu uitwerkt. Dat wat in het verleden is gezaaid en in de toekomst nog zal uitwerken. Dat wat nu wordt gezaaid en in de toekomst nog zal uitwerken. Karma kan dus onmiddellijk werken, maar ook later in dit leven of in een volgend leven uitwerken.
Bij alles wat we doen leggen we verbindingen met andere wezens. En volgens de universele cyclische wet keert alles waarmee we ons verbonden hebben terug naar ons bewustzijn. Dus als we ons met aardse dingen verbinden, keren we steeds terug naar de aarde (reïncarnatie). Als we ons met dingen bezig houden die in tijd en ruimte beperkt zijn, die een begin en einde kennen, worden we daartoe weer opnieuw aangetrokken. En omdat we al dergelijke dingen uiteindelijk moeten loslaten, lijden we. Dit is de werkwijze van ons bewustzijn, met als doel om zelfbewust elk facet van de kosmos te leren kennen. We gaan hiermee door totdat we ‘de eenheid der dingen’ zien (Tat tvam Asi). Zodra we dat inzien en ons niet meer verbinden met materie, tijd en ruimte, is er geen lijden meer. Lijden is dus niets anders dan het ‘reisongemak’ op onze levenstocht gedurende vele levens, geregisseerd door het karmisch principe. Gedurende deze levens verschijnen steeds nieuwe horizonten en openen zich bewustzijnsfasen waarvan we vooraf geen idee hebben.
Het principe van karma werkt altijd. Er is niets in de kosmos dat niet werd voorafgegaan aan een oorzaak in het kosmisch bewustzijn. Alles wat in ons leven gebeurt, goed en slecht, de omstandigheden waaronder we worden geboren (de tijd, het land, je ouders, vrienden en vijanden) komen allemaal op ons pad door ons eigen toedoen. Vanuit dit perspectief kan je dus ook nooit iemand iets kwalijk nemen, want hij of zij zou dat niet hebben kunnen doen als het niet jouw karma was. Tegelijk zaait de boosdoener voor zichzelf een toekomst waarin hij zal moeten lijden voor wat hij anderen heeft aangedaan.
De kosmos is dus een spel van geven en nemen, van uitwisseling van energieën en van een altijd aanwezige bovenmenselijke harmonie – de ‘waarheid’ zoals die is. Hoewel dit spel, dat oor sommigen ten onrechte ‘de wil van God’ wordt genoemd, is karma dus geen werking van een God, maar een spiritueel principe dat werkt als intelligente corrigerende kracht van het kosmisch bewustzijn waar de gehele kosmos aan onderworpen is. Het voordeel hiervan is dat het acceptatie vergemakkelijkt, beschuldiging, woede en haat ontwortelt en dat men op elk moment aan zijn eigen toekomst werkt. Het is niet een God buiten de mens die daar verantwoordelijk voor is. Als we alleen datgene doen waarvan we innerlijk weten dat het juist is en daaraan onze energieën geven, dan zijn we verlost van de ‘last’ van karma en verlost van lijden.
Volgens de leer van karma is onze huidige toestand in het leven het gevolg van de handelingen van onze vorige levens. De keuzes die we in het verleden hebben gemaakt, hebben direct invloed op onze toestand in dit leven en de keuzes die we vandaag en daarna maken, zullen gevolgen hebben voor onze toekomstige levens. Goed begrip van deze onderlinge verbondenheid kan een individu naar de juiste keuzes, daden, gedachten en verlangens leiden, zonder de noodzaak van een externe reeks geboden. Karma is dus de helpende, corrigerende mededogende kracht van het kosmische bewustzijn waarin we met zijn allen verblijven en deel van uitmaken.
Het woord karma wordt soms ten onrechte vertaald als ‘lotsbestemming’. Dit suggereert het ontbreken van vrijheid van handelen of een vrije wil. Onder de leer van karma blijft echter juist het vermogen om keuzes te maken bij het individu en is het individu dan ook volledig zelf verantwoordelijk voor zijn handelen en de effecten daarvan.
Wanneer we andere wezens pijn of letsel veroorzaken, voegen we toe aan de karmische schuld die we in ons huidige en in toekomstige levens dragen. Wanneer we oprecht aan anderen geven, verlichten we onze karmische lading. In de Bhagavad-Gita stelt Krishna dat de beste manier om schuldenvrij te zijn is door onzelfzuchtige actie of het opdragen van elke actie als een offer aan Krishna zelf. Bovendien kunnen mensen zichzelf van karmische schulden zuiveren door middel van verschillende yoga’s (disciplines), kriya’s (zuiveringsprocessen) en bhakti (devoties).
De Vedische traditie (Vedanta) zegt:
“Als hij de volledige beloning (van zijn voorgaande aardse leven) voor het geestelijke werk in het paradijs tussen dood en geboorte heeft ontvangen, keert hij van daaruit weer terug naar een aards leven, de plaats
waar het werk kan worden volbracht. Hij wordt in dit nieuwe aardse leven wat hij bouwde met zijn werken en levenswandel in het voorgaande leven. Hij die rechtvaardig handelde wordt rechtvaardig. Hij die kwaad deed wordt een slecht mens. Want de mens wordt gevormd overeenkomstig zijn verlangen; zoals hij verlangt, zo is zijn wil; en zo als zijn wil is, zo zijn zijn daden; en zoals zijn daden zijn, zo wordt hij.”
De lotusbloem staat in vele tradities symbool voor karma. Een bloeiende lotusbloem is namelijk een van de weinige bloemen die gelijktijdig het zaad in zich draagt terwijl die bloeit. Het zaad staat symbool voor de oorzaak waarvan de bloem het effect is.
Een lotus wordt ook beschouwd als reminder dat je kunt groeien en onbesmet kunt blijven terwijl je in moeilijke omstandigheden verkeert (omgeven door verleidingen).
Ik hoop dat ik hiermee je mijn visie op karma heb kunnen uitleggen. Ik ben benieuwd hoe jij het ziet.
Dhr Corné van Nijhuis is de Bijdragende Redacteur van deze sectie.
Dit deel is het filosofische deel. Het thema zelf is moeilijk. We vragen u om deel te nemen en uw mening te geven in het commentaargedeelte.