Kees Boukema

    30 mins

    Spinoza and Vedanta

    [continued from the previous issue]

    Scroll naar beneden voor de Nederlandse versie

    Kees Boukema

    The free man thinks of nothing less than death; his wisdom is not in meditating on death, but on life. ” That is thesis 67 of Part IV of Spinoza’s main work: The Ethics. A free person, according to Spinoza, is one who is not guided by fear of death, but who uses his mind to attain higher knowledge. He is therefore not concerned with death, but focuses his attention on life.

    We prefer not to think about it, but sometimes our thoughts drift towards death:

    “Thinking of death I cannot sleep and not asleep I think of death.”

    Thus the opening line of the sonnet ‘Insomnia’ by the poet J.C. Flower.

    But Spinoza says: “Take care of your health and devote yourself to other things for the rest. We are made up of mind and matter; which belong to the eternal divine Spirit and divine Matter. What we see in death is their temporary existence as spirit / body. (Part I, theorem 14 and 15; Part II, theorem 10 et seq.)

    Spinoza lived according to his philosophy of life. When he was questioned by rabbis of the Jewish community in Amsterdam in 1656 and found guilty of heresy, he refused to repent. The ‘curse of Joshua’ was then pronounced on him: He was banished from the community. No one was allowed to hang out with him, be under one roof with him or approach him within 2.75 meters. At the insistence of the rabbis and the ministers in Amsterdam, ‘freethinker’ Baruch de Spinoza was also banned from the city by the civil authorities in 1660.

    Spinoza first moved to Rijnsburg and then to Voorburg. In 1669 he rented a room from Hendrick van der Spijck in The Hague. In all those years he worked steadily on his ‘Ethics’. Whenever he finished a part, he sent it to friends in Amsterdam for discussion. In 1663 a plague epidemic broke out there that would last until 1665. More than 30,000 of the 140,000 Amsterdammers would succumb to the plague.

    Spinoza himself had been diagnosed with tuberculosis at the age of 29. Twenty years later, on February 21, 1677, he would die of it. The day before his death, Spinoza had not felt well. He went to bed early after an animated discussion with his landlady. The next morning when they continued their exchange of views, his friend, the Amsterdam physician Lodewijk Meyer, arrived, who had been summoned at the request of Spinoza. Meyer ordered the purchase of an old rooster to draw broth from it, which Spinoza consumed with taste. In the afternoon the Van der Spijck couple went to church; leaving both friends behind. When they returned they learned that Spinoza had died at three o’clock.

    He was buried on February 25, 1677, and on November 4, his estate [a bed, some clothing, lens-grinding tools and 161 books] was sold for 430 guilders and 13 pence. After deduction of the auction costs, that was just enough to pay the costs of the funeral and the outstanding debts. In line with Spinoza’s wish not to leave more money than “so much until a fair funeral is necessary” (J.W.T.E. Sikkes, Spinoza, 1976, p. 152)

    Spinoza’s Ethics and other manuscripts were housed with friends in Amsterdam. In 1678 they were translated and published under the pseudonym B.d.S. They were soon banned and forgotten. It was not until a century later that his teachings were understood and recognized by a new generation of German thinkers as “The pinnacle of modern philosophy.” (Friedrich Hegel 1770-1832.)

    Spinoza connoisseur J.W.T.E. Sikkes, wrote, “In the face of all the lack of understanding and disregard that was his share, and despite his illness and material lack, Spinoza was one of the happiest people who ever lived. By his view of life and its practical application, he had eliminated sadness and turned his attention to that which provides true joy as the supreme affirmation of life. The constant realization of the oneness, infinity and eternity of the All has made its deeply religious nature taste the bliss of the mystics of all times. ” (Sikkes, a.w. page 153).

    ♣♣♣♣♣

    Sri Ramakrishna has often exhorted his disciples to keep in mind death: “Nothing escapes death. We were born into the world to fulfill certain duties. ” (The Gospel of Sri Ramakrishna, p. 105.) “It is good to prepare for death,” he told some elderly gentlemen who visited him. “In the last years of your life, remember God constantly and sing His Name.” (Gospel, p. 309/310.) “If a man thinks of God day and night, he will have the same thought in the hour of his death, and be like God.” (Bhagavad Gita VIII, ff .; see also Gospel, p. 583 and 820.)

    What he told his disciples, Ramakrishna himself also put into practice, but his advice to always keep death in mind did not mean that he did not value earthly existence. On the contrary. On March 2, 1884, in a conversation with a number of followers, he said: “There are believers who say, ‘God is up there in heaven.’ Others say, “God is in our hearts, as an Inner Guide.” But the most exalted believer says, “Everything is from God. All the things we see here are just so many forms of God. ‘ (Gospel p. 396; see also p. 678.)

    Ramakrishna possessed the courage of life and knew joy in life. He had once suffered profoundly from severe dysentery. He had prayed to Divine Mother, “Oh, Mother, please keep this body a little bit intact so that I can sing Your name and Your glory.” To the question: “If the body is perishable, why should you still care for it?” To sing his name and glory and to seek the company of other believers. ” (Gospel, p. 396 ff .; see also his commentary on a hymn comparing the world to a deep well and an impenetrable forest, p. 714).

    In April 1885 Sri Ramakrishna had the first symptoms of what would later turn out to be throat cancer. The doctors advise him not to speak more than is absolutely necessary and, if possible, to avoid samadhi. But people kept visiting him for advice and instructions. And Ramakrishna gave it to them, in large measure. Due to the lack of adequate treatment and care in the temple complex at Dakshineswar, Ramakrishna was first transferred to a house in Shyampukur in North Calcutta and later to a house in Cossipore, located in a beautiful suburb of Calcutta. His follower, the homeopathic physician Dr. Sarkar, was able to visit him there daily.

    The number of visitors seeking spiritual help from Ramakrishna continued to increase. Partly because of this, his illness got worse. It seemed as if Ramakrishna had come to Calcutta not for medical treatment, but to spare his followers the trip to Dakshineswar.

    Dr. Sarkar urged his disciples to stop the influx of visitors. This turned out to be impossible. Carrying out his message was Ramakrishna’s mission; the reason for his coming into the world. He paid attention to everyone and spoke about God with every follower who came to him. He had once said, “Before I go, I scatter all the secrets to the wind. When people realize who I really am, then this body ends its existence. ”

    Sri Ramakrishna died on August 16, 1886. In the months before, he could barely swallow liquid food. His body became thin to the bone. He could hardly speak anymore; on a piece of paper he wrote, “Naren will teach others.” A few days later he transferred his spiritual powers to Naren [Swami Vivekananda] and said: “I have now given you everything I have. It will enable you to accomplish great things in the world. ”

    The night before his death, Ramakrishna went into samadhi; his body stiffened. When his students thought the end had come, he regained consciousness. Ramakrishna said he was very hungry and effortlessly ate a bowl of rice porridge. Then he called Kali’s name three times in a loud voice and lay down, as if going to sleep. A moment later a tremor went through his body, his hair was on end, his eyes were on the tip of his nose and a smile appeared on his face. It was his Maha-samadhi, the way in which a knower of Brahman leaves his physical body. (Christopher Isherwood, Ramakrishna and His Disciples, New York, 1965, Ch. 20).

    Mahatma Gandhi, for whom the Bhagavad Gita was the guide in fulfilling his political mission, wrote: “The history of Sri Ramakrishna’s life shows how religion is practiced. His life enables us to see God face to face. ”

    SPINOZA EN VEDANTA

    De vrije mens denkt aan niets minder dan aan de dood; zijn wijsheid bestaat niet in het bepeinzen van de dood, maar van het leven.” Dat is stelling 67 van Deel IV van Spinoza’s hoofdwerk: de ‘Ethica’. Een vrij mens is, volgens Spinoza, iemand die niet geleid wordt door angst voor de dood, maar die zijn verstand gebruikt om tot hogere kennis te komen. Hij houdt zich daarom niet bezig met de dood maar richt zijn aandacht op het leven.

         Wij denken er liever niet aan, maar soms dwalen onze gedachten af naar de dood: 

    “Denkend aan de dood kan ik niet slapen en niet slapend denk ik aan de dood.” 

    Aldus de beginregel van het sonnet ‘Insomnia’ van de dichter J.C. Bloem.

         Maar Spinoza zegt: Zorg voor je gezondheid en wijd je voor de rest aan andere zaken. Wij bestaan uit geest en materie; die behoren tot de eeuwige goddelijke Geest en goddelijke Materie. Wat we bij de dood teniet zien gaan is hun tijdelijke bestaanswijze als geest/lichaam. (Deel I, stelling 14 en 15; Deel II, stelling 10 e.v. )    

         Spinoza leefde overeenkomstig zijn levensovertuiging. Toen hij in 1656 door rabbijnen van de joodse gemeenschap in Amsterdam werd verhoord en schuldig bevonden aan ketterij, weigerde hij berouw te tonen, Daarop werd de ‘vloek van Jozua’ over hem uitgesproken: Hij werd uit de gemeenschap verbannen. Niemand mocht nog met hem omgaan, met hem onder één dak verkeren of hem op minder dan 2.75 meter naderen. Op aandringen van de rabbijnen en de predikanten in Amsterdam, werd ‘vrijdenker’ Baruch de Spinoza door de burgerlijke overheid in 1660 ook uit de stad  verbannen. 

         Spinoza verhuisde eerst naar Rijnsburg en daarna naar Voorburg. In 1669 huurde hij een kamer bij Hendrick van der Spijck in Den Haag. In al die jaren werkte hij gestaag aan zijn ‘Ethica’. Telkens als hij een deel klaar had stuurde hij dat ter bespreking naar vrienden in Amsterdam. In 1663 brak daar een pestepidemie uit die tot 1665 zou voortduren. Ruim 30.000 van de 140.00 Amsterdammers zouden aan de pest bezwijken.

         Bij Spinoza zelf was op 29-jarige leeftijd tuberculose vastgesteld. Twintig jaar later, op 21 februari 1677, zou hij er aan overlijden. De dag voor zijn dood had Spinoza zich niet goed gevoeld. Hij was na een geanimeerde discussie met zijn hospes, vroeg naar bed gegaan. Toen zij de volgende ochtend hun gedachtewisseling voortzetten, arriveerde zijn vriend, de Amsterdamse arts Lodewijk Meyer, die op verzoek van Spinoza was ontboden. Meyer gaf opdracht een oude haan te kopen om hiervan bouillon te trekken, die Spinoza met smaak nuttigde. ‘s Middags ging het echtpaar Van der Spijck ter kerke; de beide vrienden achterlatend. Toen zij terugkwamen vernamen zij dat Spinoza om drie uur was gestorven. 

         Op 25 februari 1677 werd hij begraven en op 4 november werd zijn nalatenschap [een bed, wat kleding, gereedschap om lenzen te slijpen en 161 boeken] verkocht voor 430 gulden en 13 stuivers. Na aftrek van de veilingkosten was dat precies genoeg om de kosten van de begrafenis en de nog openstaande schulden te voldoen. Geheel overeenkomstig Spinoza’s wens om niet meer geld na te laten dan “zoo veel tot een eerlijke begrafenis van node is” (J.W.T.E. Sikkes, Spinoza, 1976, p. 152)

         Spinoza’s Ethica en andere manuscripten waren ondergebracht bij vrienden in Amsterdam. In 1678 werden ze vertaald en gepubliceerd onder het pseudoniem B.d.S. Ze werden al spoedig verboden en raakten in het vergeetboek. Pas een eeuw later werd zijn leer door een nieuwe generatie Duitse denkers begrepen en herkend als “Het hoogtepunt van de moderne filosofie.” (Friedrich Hegel 1770 – 1832.)

         Spinoza kenner J.W.T.E. Sikkes, schreef:”Bij alle gebrek aan begrip en miskenning die zijn deel was en ondanks zijn ziekte en materieel gebrek was Spinoza een van de gelukkigste mensen die ooit geleefd hebben. Door zijn levensbeschouwing en haar praktische toepassing had hij de droefheid uitgeschakeld en zijn aandacht gericht op dat wat de ware vreugde als hoogste levensbevestiging verschaft. Het voortdurend besef van de eenheid, oneindigheid en eeuwigheid van het Al heeft zijn diep religieuze natuur de gelukzaligheid doen smaken van de mystici van alle tijden.” (Sikkes, a.w. blz.153).

    ♣♣♣♣♣

         Sri Ramakrishna heeft zijn discipelen vaak aangespoord om de dood voor ogen te houden:“Niets ontsnapt aan de dood. Wij zijn geboren in de wereld om bepaalde plichten te vervullen.” (The Gospel of Sri Ramakrishna, p.105.) “Het is goed om zich voor te bereiden op de dood”, zei hij tegen een paar oudere heren die hem een bezoek brachten. “Denk in de laatste jaren van je leven voortdurend aan God en zing Zijn Naam.” (Gospel, p. 309/310.) “Als een mens dag en nacht aan God denkt, dan zal hij diezelfde gedachte hebben in het uur van zijn dood, en als God zijn.” (Bhagavad Gita VIII, 5 e.v.; zie ook Gospel, p.583 en 820.)

         Wat hij zijn discipelen voorhield, bracht Ramakrishna zelf ook in praktijk, maar zijn advies om steeds de dood voor ogen te houden, betekende niet dat hij geen waarde hechtte aan het aardse bestaan. Integendeel. Op 2 maart 1884 zei hij, in een gesprek met een aantal volgelingen: “Er zijn gelovigen die zeggen: ‘God is daar boven in de hemel’. Anderen zeggen: ‘God is in ons hart, als Innerlijke Leidsman’. Maar de meest verheven gelovige zegt: ‘Alles is uit God. Alle dingen die we hier zien, zijn evenzovele vormen van God.’ (Gospel p. 396 ; zie ook p. 678.)

         Ramakrishna bezat levensmoed en kende levensvreugde. Eens had hij hevig geleden onder zware dysenterie. Hij had tot de Goddelijke Moeder gebeden: “Oh, Moeder houdt alstublieft dit lichaam nog een beetje intact, zodat ik Uw naam en Uw glorie kan zingen.” Op de vraag: ‘Als het lichaam vergankelijk is, waarom zou je het dan nog verzorgen?’, gaf hij ten antwoord: “Om vreugde te kunnen scheppen in God. Zijn naam en glorie  te zingen en het gezelschap te zoeken van andere gelovigen.” (Gospel, p. 396 e.v.; zie ook zijn commentaar op een hymne, waarin de wereld wordt vergeleken met een diepe put en een ondoordringbaar woud, p. 714).

         In april 1885 werden bij Sri Ramakrishna de eerste symptomen vastgesteld van, wat later keelkanker zou blijken. De artsen raden hem aan om niet méér te spreken dan absoluut noodzakelijk en, indien mogelijk, samadhi te vermijden. Maar mensen bleven hem opzoeken om advies en instructies te vragen. En Ramakrishna gaf het hen, in ruime mate. Omdat in het tempelcomplex te Dakshineswar geen adequate behandeling en verzorging mogelijk was, werd Ramakrishna eerst overgebracht naar een huis in Shyampukur in Noord-Calcutta en later naar een huis in Cossipore, gelegen in een fraaie buitenwijk van Calcutta. Zijn volgeling, de homeopathische arts dr. Sarkar, kon hem daar dagelijks bezoeken. 

         Het aantal bezoekers dat bij Ramakrishna spirituele hulp zocht bleef alsmaar toenemen. Mede daardoor verergerde zijn ziekte. Het leek alsof Ramakrishna naar Calcutta was gekomen niet voor medische behandeling, maar om zijn volgelingen de reis naar Dakshineswar te besparen.

         Dr. Sarkar drong er bij zijn discipelen op aan om de toevloed van bezoekers te stoppen. Dit bleek ondoenlijk. Het uitdragen van zijn boodschap was Ramakrishna’s missie; de reden van zijn komst in de wereld. Hij gaf iedereen aandacht en sprak over God met iedere volgeling die bij hem kwam. Eens had hij gezegd: “Voor ik ga, verstrooi ik alle geheimen in de wind. Als de mensen doorkrijgen wie ik werkelijk ben, dan beëindigt dit lichaam zijn bestaan.”

         Op 16 augustus 1886 stierf Sri Ramakrishna. In de maanden daarvoor kon hij ook vloeibaar voedsel nauwelijks doorslikken. Zijn lichaam vermagerde tot op het bot. Hij kon haast niet meer spreken; op een stukje papier schreef hij: “Naren zal anderen onderwijzen.” Een paar dagen later droeg hij zijn geestelijke krachten over aan Naren [Swami Vivekananda] en zei: “Ik heb je nu alles gegeven wat ik bezit. Het zal je in staat stellen om grootse dingen tot stand te brengen in de wereld.”

         De avond voor zijn dood ging Ramakrishna in samadhi; zijn lichaam verstijfde. Toen zijn leerlingen dachten dat het einde gekomen was, kwam hij weer tot bewustzijn. Ramakrishna zei dat hij erge honger had en nuttigde moeiteloos een kom met rijstepap. Daarop riep hij met luide stem driemaal de naam van Kali en ging liggen, alsof hij ging slapen. Even later ging er een trilling door zijn lichaam, zijn haar stond overeind, zijn ogen waren gericht op de punt van zijn neus en op zijn gezicht verscheen een glimlach. Het was zijn Maha-samadhi, de manier waarop een kenner van Brahman, zijn fysieke lichaam verlaat. (Christopher Isherwood, Ramakrishna and His Disciples, New York, 1965, Ch. 20).

         Mahatma Gandhi, voor wie de Bhagavad Gita de gids was bij het vervullen van zijn politieke missie, schreef: “De geschiedenis van het leven van Sri Ramakrishna laat zien hoe religie in praktijk wordt gebracht. Zijn leven stelt ons in staat om God te zien, van aangezicht tot aangezicht.”

      

    ABOUT THE AUTHOR

    Kees Boukema has been a student of Vedanta and other philosophical systems for decades. He has contributed variously to the field of higher thinking. He has written numerous articles on philosophical subjects, reviewed books, and has translated important articles and books. Mr Kees Boukema’s most recent work is the translation into Dutch of the book The Practice of Meditation.

    Kees Boukema is sinds decennia student van Vedanta en andere filosofische systemen. Hij heeft divers bijgedragen aan het veld van hoger denken. Hij heeft belangrijke artikelen en boeken geschreven en vertaald. Het nieuwste boek van Dhr Kees Boukema is, De Beoefening van Meditatie.