Sattva: zo kom je in deze staat van bewustzjin
Tekst: Pauline Bijster
Contributie van Francis van Schaik
Het begrip sattvisch bewustzijn komt uit de ayurvedische gezondheidsleer. Het is een heldere, schone, evenwichtige staat van zijn, waarin je intuïtie op haar sterkst zou zijn. Hoe kun je dat ontwikkelen en toepassen in je leven?
Intuïtie of het innerlijk weten is er altijd. Het is niet iets wat je hoeft op te zoeken, of waar de één wel bij kan en de ander niet. We hebben het allemaal, en iedereen heeft toegang. Binnen de Ayurveda wordt dit ‘innerlijk weten’ net zo gewaardeerd als andersoortige kennis of wetenschap. Ook ayurvedische artsen werken ermee.
Sattvisch bewustzijn
Om bij je eigen innerlijk weten te komen, heb je volgens de Ayurveda sattvisch bewustzijn nodig. Dat is een staat van zijn die je ontwikkelt als je lichaam en geest schoon en helder zijn. Dus als je goed voor je lichaam zorgt, gezond en vegetarisch eet, sober leeft, je omgeving schoonhoudt, als je respect toont voor andere mensen, dieren en de natuur, als je je emoties onder controle hebt en je gedachten zuiver houdt.
Sattva, tamas en rajas
Binnen de ayurvedische leer worden drie guna’s ofwel levenskwaliteiten onderscheiden: sattva, tamas en rajas. Bij rajas ligt de focus op de buitenwereld, en ook op wat de ander heeft. Rajas is een actieve, onrustige energie. Het is drift of passie, het is beweging en nieuwsgierigheid, maar ook hebzucht of jaloezie. We leven in een maatschappij die heel rajas is: gedreven door vooruitgang, beweging, groei en consumeren. Tamas daarentegen is een soort slaaptoestand, het donker. Tamas is afleiding zoeken, het vermijden van gevoel, het is stilstaan en zelfs de dood. Sattva tenslotte is het rustige, evenwichtige midden, de balans. Je kunt ook zeggen: het licht. Sattvisch leven is niet wegdromen en niet voortdurend rennen. Het is wakker en helder zijn, rustig en stabiel. Weten dat alles wat je nodig hebt, al in jezelf zit.
De meest zuivere manier van leven
In een sattvische toestand is er evenwicht. Het betekent dat je juist kunt handelen, juist kunt spreken, denken en voelen, je doet niemand pijn. In spreektaal: je bent zen. Daarom streven yogi’s vaak naar een sattvisch bewustzijn. “Sattvisch leven is leven met respect voor alles wat bestaat. Het is de meest zuivere manier om te leven,” zegt de Vlaamse Lies Ameeuw. Zij geeft Ayurveda trainingen en schreef er boeken over.
“Het is sattva om rekening te houden met je medemens, met de natuur, met de kosmos. Om jezelf bescheiden op te stellen. Om geen verdoving of afleiding te zoeken, om je doelen zuiver voor ogen te hebben. Het is leven in een hogere frequentie.” Elk soort alledaags gedrag en denken kun je onderverdelen onder een van deze guna’s, aldus Ameeuw. “Jaloers kijken naar de auto van je buurman, dingen zien op social media, iets willen kopen, het is heel rajas, net als competitief sporten. Overdag dutjes doen of lummelen, taken voor je uitschuiven, dat is weer tamas.” Een belangrijk onderdeel binnen Ayurveda is voeding. Eten en drinken kunnen helpen om meer bewust en intuïtief te worden, meer sattvisch te worden. Zo is alcohol of koffie erg rajas en eten uit de diepvries kun je tamas noemen. Verse groente, rijst en linzen passen bij sattva, net als biologisch, vegetarisch en lokaal eten. Voor een hoger bewustzijn is het belangrijk om zo te eten dat andere planten, dieren of mensen niet hoeven te lijden door wat jij eet. Hiernaast moet het eten met aandacht en liefde zijn klaargemaakt door iemand met een zuiver hart. Sommige yogi’s gaan zover, dat ze niets willen eten wat is klaargemaakt door iemand die ze niet kennen.
Een stap in de goede richting
“Simpel gezegd: als je je sattvische bewustzijn wilt vergroten, is het eigenlijk zaak om steeds te kiezen voor de meest zuivere optie,” vat Ameeuw het samen. “Bij alles kun je je afvragen: brengt dit op een of andere manier schade aan de wereld? Nadenken over waar je spullen koopt of kleding, waar de stof vandaan komt, of er geen kinderarbeid aan voorafgaat, dat hoort er ook bij.”
Mediteren en yoga beoefenen dragen bij aan een sattvisch bewustzijn, en wandelen in de natuur. Maar ook: je huis schoon en netjes houden. Zuiverheid op alle vlakken, je probeert letterlijk en figuurlijk schoon te leven. Daarom wordt een dagelijkse routine aangeraden in Ayurveda; regelmaat helpt je om in de flow van het leven te komen. Op een vast moment opstaan, elke dag tijd maken om te mediteren of je lichaam te verzorgen, dat maakt ons rustig, meer ontspannen, en dus meer sattvisch. Ameeuw voegt toe: “Mensen vragen me weleens: zijn biologische groentechips sattvisch of niet? Ik denk het wel, maar ik weet niet of het tot op dat level heel belangrijk is. Waarschijnlijk kun je niet honderd procent sattvisch leven, maar je kunt wel beginnen met zuivere intenties. Dat is al een belangrijke stap in de goede richting.” Niet gedachteloos je werk doen of die zak chips leegeten, maar weten waarom je het doet, en ook wat het met je doet.
Wat is je hogere doel?
Het resultaat van deze inspanning is makkelijker toegang krijgen tot de ziel. Of tot de waarheid. “Ik ben ervan overtuigd dat je intuïtie ook daar is,” zegt Ameeuw. Het klinkt wellicht logisch: hoe schoner je daden en gedachten en intenties zijn, des te meer toegang je krijgt tot een soort universele waarheid. Toch moet je er ook mee oppassen, volgens Ameeuw. Je kunt jezelf afvragen: waarom wil je graag een sattvisch bewustzijn? Als dat een doel op zich is, is het misschien niet zo sattvisch. Als je je intuïtie wilt vergroten om vervolgens ‘de beste healer’ te worden, is dat ook niet zo sattvisch. Zodra je iets nastreeft, is het eigenlijk niet meer zuiver. En veel stress ervaren omdat je per se sattvisch wilt eten maar dat moeilijk vindt, is ook niet zo sattvisch. Ameeuw: “Ik vraag mensen soms: wat is je hogere doel? Hoe vind je balans? Hoe kun je dienstbaar zijn? Niet vanuit onderdanigheid, of omdat het moet van Ayurveda, maar van binnenuit.”
Happinez
Website: www.kindercoaching-ikben.nl
Francis van Schaik
Francis van Schaik is een coach van jongeren en ook een student van menselijke relaties met de natuur, de wereld en de Waarheid. Ze levert regelmatig bijdragen aan ons online magazine. Francis is de bijdragende redacteur van deze pagina.