Het belang van meditatie
Paulo JS Bittencourt
Is het je ooit overkomen dat je je midden in tumultueuze omstandigheden bevindt, waarvan de meeste in beslag worden genomen door de onrust van de mensen, met het lawaai van breedsprakige geesten, wier orale geluiden verweven zijn in het meest wanordelijke web?
Stel je daarom voor dat je precies midden in het oog van diezelfde orkaan zit.
U zult echter opmerken wat de aanhoudende, maar gedempte zweem van een geluid van kalmerende harmonie lijkt te zijn dat u in zekere zin herinnert aan de alomtegenwoordigheid van de kosmische microgolfachtergrond. Daarom word je gesust door het vermoeden dat het geluid uit alle richtingen komt, zonder enig beginpunt en op een “constante temperatuur”, zoals de echo van een stem die is gedempt door de oorverdovende verwarring van turbulente golven.
Voor een behoefte die u niet kent, moet u bedenken dat de auscultatie van het onderdrukte geluid voor u een essentiële noodzaak zal worden.
De eerste taak voor het effectief oplossen van de impasse zal zeker zijn om de omgeving tot rust te brengen. Bij deze zoektocht zal de aard van het sympathieke, minzame geluid je oproepen om je rusteloze buren niet tegen zich in het harnas te jagen. Onthoud dat je op zoek bent naar stilte, want een onmatige roep om stilte is niet alleen ineffectief, maar loopt ook het risico de onrust te vergroten om het toch al ijle geluid dat je wilt horen definitief tot zwijgen te brengen.
Het werk blijkt echter niet effectief te zijn. Uw naburige vreemden weigeren uw vriendelijke verzoek in te willigen.
Je hebt maar één uitweg, en zie, die komt door een prachtige intuïtie.
Je zult zien dat de meest effectieve manier om de gewone mensen het zwijgen op te leggen, is door je te richten op het geïnsinueerde geluid zelf. Bovendien wordt het luisteren naar dit geluid juist de voorwaarde om het geluid te dempen. Het geluid zal niet ophouden. In feite is dit misschien onmogelijk. U zult de spanning echter zoveel mogelijk kunnen verlichten, in ieder geval bij uzelf en in uw relatie met de omgeving. Wanneer de rommelende tentakels je overweldigen, kijk er dan gewoon met een discrete glimlach naar. Ze zijn niet gevaarlijk zoals je je voorstelt; wijs ze daarom niet af, want, zoals we hebben gezien, gaan er ook geruchten over vijandigheid. Aan de andere kant, blijf er niet zo aan “vasthouden” dat u het hoofddoel van auscultatie vergeet. Als beide situaties zich voordoen – en dat zal gebeuren – vergeet dan niet om je opmerkzaamheid om te leiden door te luisteren naar dat deuntje van meer kalmerende wateren.
Ik besprak deze situatie als een metafoor.
Er is een kort hindoeïstisch verhaal dat verwijst naar de werking van de menselijke geest met behulp van de figuur van een dronken aap die werd gestoken door een schorpioen. Onder normale omstandigheden weten we dat kalmte niet zo kenmerkend is voor de apensoort die veel stedelijke gebieden in India bewonen. Hij denkt dan dat dezelfde aap dronken is. Alsof dat nog niet genoeg is, slaat een giftige schorpioen hem met een angel. [Kan men zo’n kijk op apen beschuldigen van stereotypering? Misschien, ja, maar we kunnen aan deze perceptie niet de veroordelende incongruentie van “twee gewichten en twee maten” toeschrijven, aangezien een nog draconischere zin ons in beroering brengt. Ja, er zijn velen van ons die niet naar de sterren kijken, maar ik neem aan dat we over het algemeen dezelfden zijn die niet eens de onwillekeurige en stromende draaikolk waarnemen waar onze gesmede geest doorheen werkt. We zijn vervreemd van onszelf als het gaat om onze innerlijke wereld, veel meer dan we zijn van onszelf in de objecten die we produceren.]
Ongeacht de metafysische opvattingen of religieuze tradities die eraan ten grondslag liggen, stelt de kunst van het mediteren niet zonder meningsverschillen dat onze relatie met de wereld van het leven, die van ‘hier’ en ‘nu’, onder normale omstandigheden wordt gemedieerd door een mentaal universum van concepten. en emoties die we hebben gesmeed uit ongerepte tijden. Toevallig kwam diezelfde ‘mentale spiegel van de wereld’, met een antropocentrische impuls van projectie, in de plaats van precies die sfeer waarmee hij in wisselwerking stond. Het is alsof de kaart een prominente plek kreeg boven de ruimte die hij probeerde weer te geven.
Mediteren impliceert dus het zachtjes tot zwijgen brengen, zonder de afkeer van afkeer en de identificatie van verlangen met gedachten en emoties, de verwarring van de “mentale puinhoop” die ons meedogenloos doordringt als een tweede natuur, die ons belemmert, hetzij met de geluiden van angst voor het herinnerde verleden, of met die van angst voor de ingebeelde toekomst, om verstandig de hartslag van diezelfde wereld van het leven te onderzoeken.
Het is verleidelijk om te denken dat de kunst van het mediteren altijd een denktruc gebruikt om de eigen gedachten het zwijgen op te leggen. Ik verwijs hier naar technieken van concentratie op iemands ademhaling of op mentale beelden of beknopte woordformules mentaal uitgesproken, die mantra’s zijn. Ik geloof dat deze technieken worden omvat door de figuur waarnaar ik hierboven verwees, dat wil zeggen, de focus van de aandacht op het achtergrondgeluid als dé voorwaarde voor het tot zwijgen brengen van de Babylonische onrust waardoor de menselijke geest opereert.
Door een geluid – dat ene minimale, stabiele, geruststellende geluid, maar wel een dat met aandacht en bewustzijn wordt gezocht – kunnen we de chaotische geluiden tot zwijgen brengen of op zijn minst verzachten om zelfs – wie weet – het dempende geluid zelf tot zwijgen te brengen.
En hier zou het geen repressieve oplegging zijn, maar de overweging dat stilte structureel het oer-‘geluid’ van de wereld van het leven en het leven van de wereld kan zijn. Ernaar luisteren zou immers gelijk staan aan het veranderen van de plek waar je voeten staan in een bergtop.
Hoe dan ook, als je mediteert, kan de adem of de mantra waarop je je concentreert, zoals het kosmische achtergrondgeluid dat alles doordringt, een symptoom zijn van een uitdijend universum.
Professor Paulo Bittencourt is a brilliant teacher of Ancient and Medieval History at the Universidade Federal da Fronteira Sul UFFS [Erechim Campus], Brazil. He contributes articles regularly, and is a columnist of a periodical too. He has several books to his credit. He is an ardent student of Vedanta.