Het wereldbeeld volgens de Andes-beschavingen
Corné van Nijhuis
“De liefde die je ontvangt is gelijk aan de liefde die je geeft”
Iedereen heeft, bewust of onbewust, zijn (of haar) eigen wereldbeeld, zijn idee over de werkelijkheid die hij waarneemt. Een van de meest interessante wereldbeelden die ik ben tegengekomen in mijn zoektocht naar het begrijpen van het mysterie van het bestaan, is de Andes-wereldvisie. Deze keer dacht ik enkele van de fundamentele ideeën van dit concept te delen in deze maandelijkse, meer filosofische column.
Hoe meer je in je eigen wereld terechtkomt,
hoe kleiner je wereld wordt.
(JR Rim)
Andes-beschaving
De Andes in Zuid-Amerika is een van de zes oudste ongerepte beschavingen (inheems en onafhankelijk van andere culturen) uit de oudheid. De de anderen zijn het vroegst bekende Mesopotamië, het oude Egypte, de Indusvallei, het oude China en Meso-Amerika. De Norte Chico-beschaving in Peru wordt geïdentificeerd als de oudste in Amerika die teruggaat tot 3200 BC, ongeveer een millennium na de Sumer-beschaving (Mesopotamië) en bijna twee millennia vóór de Olmecs (Meso-Amerika).
Pacha
In de kosmosvisie van de Andes is het universum ongedifferentieerd en één geheel. Vanuit dit perspectief beschouwden de Inca’s ruimte en tijd als een eenvormig concept dat ze ‘Pacha’ noemden, vaak vertaald als ‘de wereld’, maar waarschijnlijk beter aangeduid met ‘Ruimtetijd’ (aangezien het een tijdsdimensie omvat). De volkeren van de Andes hebben dit concept tot nu toe gehandhaafd, aangezien het woord pacha nog steeds voorkomt in de talen Quechua en Aymara.
Tijd en ruimte is waar we dingen najagen waarvan we doen alsof we ze niet hebben.
(Mike Dooley)
Om dit concept beter te begrijpen, verdeelde de Inca-mythologie pacha in drie verschillende sferen: de hana pacha (bovenwereld ), ukhu pacha (benedenwereld ) en kay pacha (levende wereld). De bovenwereld bestaat uit de dingen in de Melkweg, zoals de sterren en de lucht, waar de energie het sterkst is en is ook het hogere dat men in zijn leven kan bereiken. De levende wereld is de plaats waarin we leven, bestaande tussen de hogere en lagere werelden, waar de energie matig is en tussen de levende wezens stroomt. De benedenwereld is de innerlijke wereld, die verbonden is met de doden en de weg van het nieuwe leven. Met betrekking tot de doden wordt de lagere wereld bewoond door Supay – een groep demonen die de mensen kwellen. Als sfeer van het nieuwe leven is de innerlijke wereld diep verbonden met Pachamama, de gerespecteerde moeder aarde en vruchtbaarheidsgodin, die leven schenkt aan alle levende wezens in de kosmos.
Aangezien het universum werd beschouwd als een verenigd en ongedifferentieerd systeem binnen de Inca-kosmologie, zijn deze drie sferen niet alleen ruimtelijk, maar ruimtelijk en temporeel tegelijk. Maar tegelijkertijd maakte de conceptuele scheiding tussen de werelden deel uit van het dualisme dat prominent aanwezig was in de Inca-overtuigingen, bekend als Yanatin. Het concept van Yanatin wordt gedefinieerd als ‘het complement van verschil’ of ‘complementaire tegenstellingen’, vergelijkbaar met het Chinese Taoïsme. Dit dualisme stelt dat alles wat bestaat altijd beide tegenovergestelde kanten van elk kenmerk bevat: zowel warm als koud, positief en negatief, mannelijk en vrouwelijk, donker en licht, enz. Het is de vereniging van tegengestelde, maar onderling afhankelijke energieën. Vanwege de stroom van energie wijdt Yanatin zich aan het opbouwen van verbinding in de tegengestelde krachten, in plaats van vergroten van het verschil tussen contrasterende bestaansvormen.
EEN MAAR VEEL
Eén God, vele gezichten.
Eén familie, vele rassen.
Eén waarheid, vele wegen.
Eén hart, vele tinten.
Eén licht, vele reflecties.
Eén wereld, vele imperfecties.
EEN.
We zijn allen een,
Maar veel.”
(Suzy Kassem)
Ayni
Ayni betekent ‘wederkerigheid’ of ‘uitwisseling van energie’. Dit principe is afgeleid van de Andes-perceptie van ‘energie-voorbij-vorm’ en vindt plaats tussen individuen en met de hele natuur. Vanuit dit idee volgt het doel voor elk levend wezen: in perfecte harmonie – ayni – wandelen in alle 3 niveaus van bestaan. In de bovenwereld, de levende wereld en de benedenwereld. Uiteindelijk vindt het plaats door liefde naar iemand of iets anders te sturen, zonder iets terug te verwachten, in de pure geest van geven. Elke keer dat je ayni beoefent, ontvang je op wonderbaarlijke wijze iets terug. Een concept dat nauw verwant is aan karma en dharma.
Dus leven in perfecte ayni betekent:
– het leven te zien als een harmonieuze uitwisseling van energie tussen het zelf, alle anderen en de hele natuur;
– om de drie paden van alle energie te bewandelen, vertegenwoordigd door de slang, poema en condor;
– om de werkelijkheid op twee complementaire manieren binnen te gaan en waar te nemen:
– de gewone wereld van lineaire tijd door de vijf uiterlijke zintuigen
– de niet-gewone of heilige wereld (yoga), die energetisch kan worden waargenomen als directe ervaring, via het innerlijke gevoel.
– in evenwicht wandelen is alle aspecten van de werelden in het licht van de schepper houden.
Perfecte ayni komt rechtstreeks uit het hart.
Ik hoop een inspirerend authentiek wereldbeeld te hebben gedeeld.
________________________________
Dhr Corne van Nijhuis is een geleerde en heeft zijn tijd gewijd aan de studie en beoefening van Vedanta. Hij levert regelmatig bijdragen aan dit tijdschrift.
