De Engelse vertalingen van “Sri Sri Ramakrishna Kathamrita”
“Sri Sri Ramakrishna Kathamrita” is een verslag van gesprekken die Sri Ramakrishna in de jaren 1882 – 1886 voerde met leerlingen, volgelingen en bezoekers. De auteur van de ‘Kathamrita’ is “M” [pseudoniem van Mahendra Nath Gupta]. Hij baseerde zijn verslag op de dagboeken die hij in die jaren had bijgehouden. De ‘Kathamrita’ bestaat uit vijf delen, die successievelijk verschenen in de jaren 1902, 1904, 1908, 1910 en 1932 en is geschreven in Ramakrishna’s moedertaal, het Bengaals.
De eerste schetsen voor het boek schreef ‘M’ in 1888. Vier daarvan schreef hij in het Engels. Die werden gepubliceerd in afleveringen van het tijdschrift ‘Brahmavadin” in de jaren 1897 en 1898, met als titel “Leaves from the Gospel of the Lord Sri Ramakrishna. According to M., a son of the Lord and servant.” In 1907 publiceerde ‘M’ een boek met als titel “The Condensed Gospel of Sri Ramakrishna”. Dit boek bevatte de eerder verschenen vier tijdschriftartikelen, aangevuld met tien gesprekken, door ‘M’ geselecteerd uit zijn dagboeken. In de tweede, grondig herziene druk van dit boek in 1911, schreef ‘M’: “It is no sentence by sentence translation but M’s own rendering of his thoughts rather than language, directly into English with elaborations and elucidating repetitions.” [Zie Swami Mukhyananda, Birth of the Gospel, Vedanta nr. 353, R.V.C. Bourne End, U.K.]
De meeste ‘uitweidingen’ en ‘toelichtingen’ die ‘M’ toevoegde waren bestemd voor lezers die vertrouwd waren met de taal en de begrippen van de Bijbel. Bijvoorbeeld: Als hij schrijft over tempels gewijd aan Shiva, voegt ‘M’ daar aan toe : ‘who symbolizes God the Father’. ‘M’ hoorde ook de Bijbelse vermaning ‘be in the world though not óf the world’ regelmatig terugkomen in de gesprekken die Ramakrishna voerde met zijn bezoekers.
Interessant is de toelichting die ‘M’ geeft bij de mythe van de ‘Homa‘; een vogel die hoog in de lucht leeft, achter de wolken. Als haar jongen uit het ei komen, vallen ze uit het nest, maar keren pijlsnel terug naar hun moeder vlak voordat ze op de aarde te pletter zullen vallen. Ramakrishna gebruikte dit verhaal ter illustratie van het begrip ‘the ever perfect soul’: Als ‘volmaakte zielen’ ontwaken verandert hun leven, schrijft ‘M’, zij keren terug naar God in de wetenschap dat de Goddelijke Moeder de enige Werkelijkheid is, “in Whom they live and move and have their being”, voegt ‘M’ daar aan toe [p. 47].
De bijbelvaste lezer herkent hier een uitspraak van de apostel Paulus in hoofdstuk 17 van het Bijbelboek ‘Handelingen der Apostelen’. Paulus is op zijn zendingsreis in Griekenland aangekomen en houdt op de Areopagus, een heuvel bij Athene, een toespraak voor de filosofen uit de school van de Stoa. Paulus zegt onder meer, dat God wil dat we Hem zoeken en dat we Hem, al tastend, ook kunnen vinden, “aangezien hij van niemand van ons ver weg is. Want in hem leven wij, bewegen wij en zijn wij. Of, zoals ook enkele van uw eigen dichters hebben gezegd: “Uit hem komen ook wij voort”. ‘M’ die mediteerde op ‘God as the Formless rather than as a Being with form‘ (p.31/32) zal zich aangesproken hebben gevoeld door deze godsvoorstelling van Paulus. Ik denk, dat ‘M’ ook sympathie voelde voor de poging van Paulus om te komen tot een inter-religieuze dialoog met de Griekse filosofen.
Het verschijnen van de ‘Kathamrita’ bracht een aantal swami’s van de Ramakrishna Orde er toe om delen eruit in het Engels te vertalen. ‘M’ vond ze allemaal beneden de maat: “One should transmit the idea and mood. A literal translation is not enough. [……..] In my translation I have tried my best to convey the same spirit by preserving his words as far as possible. The primary importance is the sense or meaning; words or the language are only secondary. And I have tried to express it in a simple language. In translation, the meaning changes if one overlooks the viewpoint of the Master’s saying.” Nog in 1930 liet ‘M’ weten: “The translation should be done by myself. You may do the work after my passing, wich is by no means a distant contingency. I am 76 and my health is not at all good.” (Zie Swami Chetananda, The Gospel of Sri Ramakrishna: A History, Vedanta nr 355 e.v.; R.V.C. Bourne End, U.K.)
Op 4 juni 1932 overleed ‘M’. Tien jaar later, in 1942 publiceerde Swami Nikhilananda van het Ramakrishna-Vivekananda Centrum in New York de Engelse vertaling van alle vijf delen van M.’s ‘Kathamrita’ in één boek van 1063 pagina’s. De gesprekken die Ramakrishna voerde in de periode 1882 – 1886 zijn hier gerangschikt in chronologische volgorde. Swami Nikhlananda nam de titel over die ‘M’ had gebruikt voor zijn Engelse vertaling: ‘The Gospel of Sri Ramakrishna’. Het boek werd enthousiast ontvangen en alom geprezen zowel in India als in het Westen. ‘The Gospel’ werd vertaald in de belangrijkste talen van de wereld.
In 1948 verscheen een ‘abridged edition’ van The Gospel of Sri Ramakrishna’. Deze verkorte versie werd in 1987 door Jenny M. Cochius vertaald in het Nederlands. Het is een letterlijke en zeer getrouwe vertaling, maar de titel van het boek nam zij niet over. Misschien omdat het Nederlandse woord ‘evangelie’ [goede boodschap] in het Nederlands spraakgebruik ook ‘ontwijfelbare waarheid’ is gaan betekenen. Dat is een pretentie die het boek niet heeft. De titel van de Nederlandse vertaling luidt: “Ramakrishna / gesprekken opgetekend door M.”
Swami Nikhilananda heeft overigens niet de volledige ‘Kathamrita’ vertaald: “I have made a literal translation, omitting only a few pages of no particular interest to English-speaking readers”, schreef hij in zijn voorwoord. Wie het Bengaals niet machtig is, maar wel wil weten welke pagina’s Swami Nikhilananda heeft weggelaten, kan sedert 2010 internet raadplegen: www. interpretingramakrishna.com/ MissingText.
In 2001 was al het eerste deel verschenen van een complete Engelse vertaling door Dharm Pal Gupta van Sri Sri Ramakrishna Kathamrita, according to ‘M’. In de jaren er na verschenen de delen II – V. Het is een onverkorte en letterlijke vertaling van gesprekken die Ramakrishna voerde in de jaren 1882 – 1886, gerangschikt in dezelfde volgorde als die in het origineel.
Dhr Kees Boukema
Kees Boukema is sinds decennia student van Vedanta en andere filosofische systemen. Hij heeft divers bijgedragen aan het veld van hoger denken. Hij heeft belangrijke artikelen en boeken geschreven en vertaald. Dhr Kees Boukema is de bijdragende redacteur van deze pagina.